DÂN CHỦ VÀ BẦU CỬ

Hoa Kỳ đã bắt đầu bước vào kỳ bầu cử tổng thống, thu hút dư luận của thế giới. Để hiểu thêm về vai trò của Tổng thống và các Đại cử tri trong hệ thống chính trị HK, xin đọc lại bài viết trên http://vi.wikipedia.org/wiki/ về Dân chủ Đại nghị với các ý chính:"Hoa Kỳ dựa trên nền dân chủ đại nghị, nhưng hệ thống chính phủ [của nó] phức tạp hơn nhiều. Không phải là một nền dân chủ đại nghị thông thường mà là một nền cộng hòa lập hiến nơi thành phần đa số nắm quyền được kiềm chế bởi các quyền của thiểu số được luật pháp bảo vệ." "Một cộng hòa lập hiến được tạo hình để "không một ai hay nhóm nào [có thể] vượt lên giữ quyền tuyệt đối."

 Nền Dân chủ đại nghị là một hình thức chính phủ được các đại diện của dân thành lập trên nguyên tắc thi hành chủ quyền nhân dân (Popular sovereignty). Các đại diện không phải chỉ đại diện cho sự ủy quyền của nhân dân mà có nghĩa vụ thực hiện quyền lợi của họ, ví dụ: không nhất thiết phải luôn tuân theo ước muốn của họ, nhưng phải đủ quyền lực để thực thi những khởi xướng thích ứng với những tình huống một cách nhanh chóng và triệt để. Điều này thường trái ngược với nền Dân chủ trực tiếp, là hình thức mà không có đại diện hoặc nếu có thì bị giới hạn quyền lực; chỉ được xem như các đại diện ủy quyền.

Các đại diện được chọn bởi đa số cử tri (khác với đa số dân số/số cử tri đủ tư cách) trong cuộc bỏ phiếu tự do và bí mật, đa đảng. Trong khi tồn tại các nền dân chủ đại nghị như vậy để chọn đại diện, theo lý thuyết, thì các phương thức khác như bắt thăm (rất gần với dân chủ trực tiếp) cũng được dùng. Ngoài ra, các đại diện thường nắm giữ quyền chọn các đại diện khác, tổng thống (hay chủ tịch), hoặc các quan chức chính phủ khác (đại diện gián tiếp). Ví dụ, cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ có liên quan đến Ủy ban Bầu cử Hoa Kỳ và ở nhiều hệ thống nghị viện, người đứng đầu chính phủ thường cũng là lãnh đạo của đảng hay liên minh đa số và không được chỉ định rõ ràng bởi các cử tri. Quyền của các đại diện trong nền dân chủ đại nghị thường bị hiến pháp giảm bớt (như trong nền cộng hòa lập hiến hay nền quân chủ lập hiến) hay bằng các cách thức khác để cân bằng quyền đại diện:

§                    Một bộ máy tư pháp độc lập có thể có quyền tuyên bố các đạo luật là vi hiến (ví dụ như Tòa Án Tối Cao)

§                    Nó (bộ máy tư pháp độc lập) cũng chỉ định một số hình thức dân chủ thảo luận (Tiếng Anh:deliberative democracy ) (ví dụ Hội đồng Hoàng gia)

§                    Các hình thức dân chủ trực tiếp (ví dụ các cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm, đề cử, trưng cầu dân ý ). Tuy nhiên, những cuộc bỏ phiếu này không phải luôn luôn bắt buộc và thường cần thêm một số tác động của lập pháp - các đại diện thường vẫn có quyền lực hợp pháp vững chắc.

§                    Trong một số trường hợp, cơ quan lập pháp lưỡng viện có thể có một "thượng viện" không được bầu trực tiếp, như ở Thượng viện Canada đã lấy từ mô hình của Thượng viện Anh.

Một nền dân chủ đại nghị cũng bảo vệ các đặc quyền được gọi là dân chủ đầy đủ, không phải là một nền dân chủ không đầy đủ. Các đặc quyền riêng lẻ không nhất thiết phải được tôn trọng trong nền dân chủ đại nghị. Chẳng hạn, "Hoa Kỳ dựa trên nền dân chủ đại nghị, nhưng hệ thống chính phủ [của nó] phức tạp hơn nhiều. Không phải là một nền dân chủ đại nghị thông thường mà là một nền cộng hòa lập hiến nơi thành phần đa số nắm quyền được kiềm chế bởi các quyền của thiểu số được luật pháp bảo vệ." 

Các cộng hòa lập hiến là một nỗ lực có chủ ý nhằm giảm bớt mối họa đa số thống trị, cho nên có thể bảo vệ được các cá nhân bất đồng và những nhóm thiểu số khỏi họa chuyên chế của nhóm đa số bằng cách áp đặt kiểm soát trên quyền lực của nhóm đa số. Quyền lực của nhóm đa số bị kiểm soát qua việc giới hạn quyền lực của nó bằng cách bầu lên những đại diện cầm quyền trong giới hạn của luật hiến định bao quát hơn là qua bầu cử để có được quyền tự lập nên pháp luật. John Adams định nghĩa một cộng hòa lập hiến là "một chính phủ với luật pháp, và không phải là chính phủ với những con người. "Cũng như vậy, quyền lực của các quan chức chính phủ bị kiểm soát bằng cách không để một cá nhân nào giữ hết các quyền hành pháp, lập pháp và tư pháp. Thay vào đó, các quyền lực này được phân chia thành các ngành riêng biệt mà phục vụ như là một hệ thống kiểm soát và quân bình đối trọng với nhau. Một cộng hòa lập hiến được tạo hình để "không một ai hay nhóm nào [có thể] vượt lên giữ quyền tuyệt đối."

BBT