BẦU CHỌN

Không phải chỉ có loài người mới có hình thức bầu chọn, thế giới loài vật cũng có cách thức để chọn ra con đầu đàn. Dê đầu đàn phải là con khỏe nhất, hổ đầu đàn phải là con dữ nhất, khỉ đầu đàn phải là con “láu” nhất…

Loài người phải kinh qua một thời gian dài mới tìm ra được cách bầu chọn người lãnh đạo xã hội theo cách tiến bộ nhất. Tuy nhiên, nhiều khi cách tiến bộ nhất chưa chắc thỏa mãn các vấn đề cơ bản nhất là: được lựa chọn theo đa số phổ thông.

Theo chân lý, cái gì do số đông quyết định phải là cái tốt nhất, ưu việt nhất. Nhưng số đông đó theo toán học phải là tâp hợp tổng, toàn thể hay tập hợp đầy. Nếu số đông chỉ dưa trên đại diện mẫu đã chọn – theo xác xuất thống kê – thì sai số so với sự thực là rất lớn. Chọn mẫu trong thống kê vì vậy luôn có sai số và các nhà khoa học buộc phải thừa nhận điều này với các ước lượng sai số anpha là 5,10,15,20%...tùy theo kích cở của mẫu chọn nghiên cứu.

Một dẫn dụ thú vị nhất về bầu chọn không gì hay hơn cách thức tiến hành bẩu cử tổng thống Hoa Kỳ, theo đó ứng cử viên có đa số phiếu phổ thông vẫn thất bại so với đối thủ có đa số phiếu về “đại cử tri”. Như vậy ta phải thừa nhận rằng: tổng thống Hoa Kỳ được quyết định bởi đại cử tri hơn là số phiếu phổ thông. Mà đại cử tri đại diện cho ai thì chắc chúng ta đã ró, và nên lưu ý rằng họ cũng chỉ là vài trăm người so với hàng trăm triệu người dân Mỹ.

Và vì vậy, chúng ta sẽ dễ dàng biết được kết quả bầu cử của một băng nhóm xã hội đen quen tay trộm cắp, chém giết, cướp bóc, ức hiếp dân lành…, khi phải bầu chọn thủ lãnh giữa hai úng cử viên: một tay anh chị bặm trợn giàu thành tích giang hồ, và người còn lại là vị bác sỹ bị buộc thôi việc do vô ý làm chết người, vì hoàn cảnh phải tham gia băng đảng nhưng trong thâm tâm vẫn rất giàu tình nhân văn “thầy thuốc như mẹ hiền”.

Vậy cuộc bầu chọn nào rốt cuộc rồi cũng có nhược điểm cả.

Đừng vội sớm tung hê các kết quả bầu chọn cho tới khi biết rõ “sự thật” đằng sau.

PVH