ÁN LỆ

​Án lệ, tiền lệ pháp hay phép xét xử theo tiền lệ là một hình thức của pháp luật, theo đó Nhà nước thừa nhận những bản án, quyết định giải quyết vụ việc của tòa án(trong các tập san án lệ) làm khuôn mẫu và cơ sở để đưa ra phán quyết cho những vụ việc hoặc trường hợp có tình tiết hay vấn đề tương tự sau đó. Tiền lệ pháp còn là quá trình làm luật của toà án trong việc công nhận và áp dụng các nguyên tắc mới trong quá trình xét xử.

​Gần đây, nhà nước Việt Nam đã có qui định các tòa án không được từ chối việc xét xử với lý do "chưa có qui định pháp luật". Đây là một điểm rất tiến bộ trong tiến trình cải cách tư pháp của Việt Nam. Chỉ một thay đổi này thôi, đã giúp người dân càng tin tưởng hơn ở những người cẩm cân nảy mực, vì cùng với sự tham khảo "án lệ" việc tranh tụng tại tòa án để tìm ra chân lý của vụ án sẽ trở nên minh bạch rõ ràng hơn nhiều.

​Khi pháp luật ngày càng hoàn thiện thì việc áp dụng án lệ sẽ ngày càng ít đi. Cũng vì vậy hàng năm trong chương trình họp của quốc hội VN, các đại biểu đã giành khá nhiều thời gian cho các buổi thảo luận xây dựng và thông qua các dự thảo luật.

​ Để buộc tội một các nhân, tòa án căn cứ vào luật pháp để làm rõ mục đích, động cơ phạm tội, phân tích đủ các khía cạnh chủ thể, khách thể, chủ quan, khách quan...theo một cách toàn diện nhất.

​Người bị đưa ra tòa xét xử chắc chắn phải là người có đầy đủ năng lực hành vi,vì vậy không thể đưa một em bé, hay kẻ tâm thần...ra xét xử trước tòa được.

​Theo khoa học pháp lý, cá nhân đủ năng lực hành vị phải hoàn toàn phải  chịu trách nhiệm cho những lỗi, hay tội do mình cố ý gây ra. Chỉ khi đứa  trẻ gây thiệt hại nghiệm trọng   thì bố mẹ của nó phải liên đới chịu trách nhiệm liên đới ( đền bù dân sự ) hoặc người bảo hộ phải chịu trách nhiệm liên đới khi để người thân là tâm thần phạm trọng tội ( nhưng cũng là trách nhiệm dân sự).

​Nói cụ thể ra, trong thời đại văn minh ai làm sai thì người đó phải chịu trách nhiệm. Không thể đưa người khác ra chịu tội thay mình. Điều đó pháp luật cấm hoặc không có qui định.

Phan Văn Hải

Tổng Giám Đốc TTKKTL từ năm 2006;

Luật gia (Chi Hội Đoàn Luật sư TTH);

Thạc sĩ Kinh Tế (Đại học Kinh tế Huế)