Một nhân cách lớn

Năm 2008, được tháp tùng và làm việc với ông hơn 2 tuần, tôi mới thực sự thấu hiểu nhân cách của ông, người đã làm việc qua thư tín từ rất lâu mà vào dịp đó tôi mới có dịp gặp lần đầu. Là người của công việc, ông khi nào cũng bận rộn, tiết kiệm thời gian. Mỗi ngày chỉ ăn 2 lần, buổi sáng và buổi tối. Mỗi lần ăn cũng rất tiết kiệm, nếu ăn quán ông không bào giờ gọi món gì quá 20,000 đồng, tức tầm 1 usd thời bấy giờ. Nếu khooảng cách đi lại chưa tới 1-2 km, khi nào ông cũng yêu cầu tôi đi bộ cùng ông. Hà nội và SG vào tháng 5 tháng 6 rất nóng nực, đi bộ đã mệt nhoài, tôi lại giúp ông mang theo bao nhiêu là sách tham khảo mà ông tìm mua tại các hiệu sách. Là nhà khoa học vật lý hạch tâm, tôi cứ tưởng ông sẽ mua sách tham khảo khoa học, nhưng không, ông mua tất cả các sách liên quan viết về thân thế và sự nghiệp của Hồ Chí Minh mà bên Mỹ không mấy nơi bán. Tôi nhớ không nhầm thì lần đó ông phải đóng một kiện sách cở 7-8kg gửi về Mỹ bằng đường hàng không!!!

Khi nào ông cũng đặt câu hỏi với các người trong đoàn, “không biết 100 năm sau thì cảnh vật ở đây sẽ ra sao nhỉ?, đời sống người dân ở đây sẽ ra sao nhỉ?” và ông luôn đau đáu với thực trạng hiện tại của đất nước ta. Với vấn đề Trung Quốc, ông có tư liệu khảo cứu rất rõ về năng lượng và sử dụng khai thác năng lượng của nước này. Có lần Gs Phan đình Diệu mời ông dùng cơm thân mật, ông mang theo 1 cuốn sách gửi thầy Diệu và nói rằng: “Tôi cho anh mượn, cuốn này tôi viết cùng một người TQ làm việc cho tôi. Anh cứ đọc, sách chỉ còn 1 bản, sau tôi sẽ lấy lại. Cuốn sách viết về TQ và năng lượng đó”. Mối nguy từ TQ được ông cảnh báo từ rất sớm. Có 1 số báo VN lúc đó muốn ông trả lời giúp một số vấn đề nhưng ông tế nhị từ chối.

Với người nghèo, ông rất trân trọng và thân mật. Tôi nhớ có hôm về Tây Hồ để thăm một học giả kinh tế, gặp bác bán chiếu đẩy xe đạp đi bộ trong ngõ, ông thân mật gọi lại, hỏi han và tặng bác 50.000 đ để uống nước, làm bác này rất ngạc nhiên. Rồi có hôm ông đứng trong khách sạn, thấy người nhặt rác tại một thùng rác gần đó vào chiều tối, ông tiến lại gần gửi chị đó 50.000 đ và nói: tôi gửi biếu chị, để chị có thể về sớm với các cháu ở nhà trong tối nay…

Quần áo ông mặc cũng rất giản tiện và đơn sơ. Phần lớn đều mua trên mười năm trước, nhưng khi nào trông cũng chỉnh chu và lịch sự. Không bao giờ chi tiêu quá mức, ông từng nói với tôi, biếu ai 100 đồng (usd) tôi không thấy áy náy, nhưng chi tiêu cho mình chỉ vài đồng thôi tôi cứ tính đi tính lại. Và rồi ông cùng gia đình đã nguyện sẽ để lại hết tài sản gom góp được cho công việc thiện nguyện. Năm 2008 tại một hội nghị ở Hà nội ông đã công bố sẽ hiến tặng 2 triệu usd bằng hình thức matching cho các tổ chức thiện nguyện giúp người VN. Từ hơn 3 năm trước cùng gia đình ông đã thiết kế một chương trình giúp đỡ mới với kinh phí trung bình từ 300-400k usd cho mỗi năm. Năm nay đã bước vào năm thứ 4.

Những ai đọc được lời loan báo trong bài trước chắc sẽ đặt ra một số câu hỏi về con người này, riêng với tôi thì đó làm một người có nhân cách lớn, ông là Tiến Sĩ Phùng Liên Đoàn, thành viên sáng lập của TTKKTL Huế.

PVH